Cukrzyca CukrzycaiTy.com

Cukrzyca i Ty Kompendium wiedzy o cukrzycy

Cukrzyca typu 1

Cukrzycą typu 1 nazywa się cukrzycę, która rozwinęła się w wyniku zniszczenia komórek β trzustki, co doprowadziło do trwałego niedoboru insuliny. Przyczyny tego stanu mogą być różne, najczęściej jest to spowodowane procesem immunologicznym, pozostałe przypadki natomiast określa się jako idiopatyczne, czyli o niejasnej i trudnej do ustalenia etiologii. Na ten typ diabetes mellitus zapadają najczęściej osoby po 30. roku życia, zauważa się także zwiększoną zapadalność u dzieci w wieku 10–12 lat. Najbardziej narażona na cukrzycę typu 1 jest rasa biała zamieszkująca północną Europę. W Polsce na chorobę cierpi około 0,3% ludzi, a zapadalność osiąga liczbę około 100 tys. rocznie. Podobnie jak na całym świecie, tak i tu od lat 90. ilość chorych rośnie. Rokowania są różne w zależności od powikłań. Cukrzyca typu 1 wikłana neuropatią wegetatywną w ciągu 3 lat kończy się zgonem połowy pacjentów, nefropatia ze schyłkową niewydolnością nerek rocznie przyczynia się także do śmierci połowy chorych z danej grupy, natomiast retinopatia i zespół stopy cukrzycowej mogą prowadzić do inwalidztwa.

Przyczyny cukrzycy typu 1

Cukrzyca rozwija się na podłożu immunologicznym, co oznacza, że powstaje w wyniku wadliwego działania układu odpornościowego człowieka. Dlatego trudno określić, jakie mogę być jej przyczyny, najczęściej wskazuje się szereg czynników sprzyjających niszczeniu komórek β trzustki, wśród których wymienia się zmiany genetyczne i infekcje. Naukowcy wskazali w ludzkim genomie są co najmniej 24 miejsca, które mogą przyczyniać się do rozwoju choroby przez niszczenie wysp Langerhansa. Najsilniejszy związek z cukrzycą typu 1 wykazuje fragment DNA związany z tzw. antygenami ludzkich leukocytów (HLA), który to często przyczynia się do autoimmunologicznych procesów w organizmie człowieka. Procesy te polegają na tym, że układ odpornościowy z powodu swojej nadwrażliwości atakuje własny organizm.

Pod wpływem antygenów wirusa, bakterii lub białka pokarmowego ludzkie komórki odpornościowe uaktywniają się i prowadzą do zapalenia trzustki. Poprzedza ono rozwój cukrzycy z wieloletnim wyprzedzeniem, ponieważ na początku komórki tracą zdolności wydzielnicze stopniowo, dopiero po pewnym czasie u chorego rozwija się stan przedcukrzycowy z krótkotrwałym upośledzeniem tolerancji glukozy, a następnie jawna cukrzyca. Inicjującymi chorobę czynnikami są najczęściej infekcje wirusowe. Wśród drobnoustrojów, które mogą wywołać nadmierną reakcję układu odpornościowego i przyczynić się do zniszczenia komórek trzustki (lub nawet zacząć je niszczyć samodzielnie) wymienia się: wirus świnki, różyczki, grypy, poliomyelitis, retrowirusy, wirus Coxackie B, cytomegalii (CMV), wirus Epsteina-Barr (EBV), wirus zapalenia wątroby typu A (HAV). Poza tym klinicyści zwracają uwagę na białka pokarmowe, które mogą prowadzić do podobnych reakcji układu odpornościowego. Są to najczęściej białka mleka krowiego i białka zbóż (tu gliadyna).

Przebieg cukrzycy typu 1

Rozwój choroby zależy od tempa niszczenia komórek trzustki. U dzieci i młodzieży choroba przebiega dość intensywnie, w krótkim czasie prowadząc do wystąpienia kwasicy i śpiączki, które mogą być pierwszym zauważalnym objawem problemów zdrowotnych. Często też u młodszych pacjentów przebiega z dużymi wahaniami poziomu glukozy w surowicy, a szybki rozwój schorzenia prowadzi do wystąpienia poważnych powikłań już w piątym roku trwania choroby. U dorosłych rozwój cukrzycy typu 1 nie jest tak intensywny – objawy narastają wolno, czasem w ciągu kilku miesięcy. Mogą pojawić się objawy kwasicy ketonowej, ale rzadko kiedy choroba będzie manifestować się na początku śpiączką. Wolniejszy przebieg może jednak oddalić moment postawienia diagnozy i przyczynić się do rozwoju powikłań.

Opracowanie merytoryczne

Natalia Dudkowiak

Cukrzyca

Inne